Ο ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ ΣΗΜΕΡΑ

 

ΟΜΙΛΙΑ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ 28^ΗΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ ΣΤΗ ΣΗΤΕΙΑ*

 

         Άραγε, η υπερηφάνεια που αισθανθήκαμε εμείς, οι μαθητές μας και οι άνδρες των σωμάτων πριν από λίγο με τη λαμπρή παρέλασή τους μήπως ήταν μία ουτοπική νοσταλγία ενός ένδοξου παρελθόντος, μία εθνικιστική έξαρση ενάντια στη διαφορετικότητα, μήπως ήταν ένα μίσος –άκουσον, άκουσον, για τους μετανάστες, όπως διατυπώνει ένας σύγχρονος μηδενιστής σημειώνουμε καθηγητής στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Πανεπιστημίου Αθηνών; Ή μήπως ήταν φόρος τιμής σε εκείνους που πολέμησαν και μας κάνουν σήμερα υπερήφανους;

Άλλος νεόκοπος «προοδευτικός» καθηγητής και σήμερα βουλευτής προτείνει να καταργηθούν οι επέτειοι και οι παρελάσεις. Άραγε τέτοιου είδους απόψεις μπορούν να βρουν έδαφος στη νεολαία μας, στο πλατύ κοινό; Ασφαλώς όχι.

Οι ιστορικές επέτειοι είναι συνήθως αφορμή για να αναπολήσουμε και την ίδια στιγμή να ξεχάσουμε πως το δικό μας παρόν δεν το αποκαλύπτουν οι μεγάλες στιγμές του παρελθόντος, αλλά η συνείδησή τους , η ιστορική παιδεία, η αίσθηση της συνέχειας του ιστορικού χρόνου. Ένας σύγχρονος ιστορικός τονίζει: « όποιος περιορίζει τη σκέψη του στο παρόν, στο σύγχρονο, αδυνατεί να καταλάβει την παρούσα πραγματικότητα».

Το θεμελιώδες ερώτημα που γεννιέται σήμερα είναι: πόσο εξελικτική μπορεί να είναι μια κοινωνία που οι επέτειοί της , δηλαδή οι δημόσιοι λόγοι της είναι περισσότερο μνημειακοί και λιγότερο δημιουργικοί; Ένας σύγχρονος και δημιουργικός επετειακός λόγος στηρίζεται σε κάθε καινούργια, πρωτότυπη ανάγνωση των γεγονότων. Ο ιστορικός Πέτρος Πιζάνιας σημειώνει σχετικά: η σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζει ένας λαός το παρελθόν του είναι ο καθρέπτης της πολιτισμικής του παράδοσης.

Σήμερα απαιτείται να προσεγγίσουμε το πραγματικό νόημα εννοιών, όπως είναι ο πατριωτισμός.

Ασφαλώς και οι έννοιες εθνισμός, εθνικισμός και πατριωτισμός χρειάζονται εννοιολογική και ιστορική προσέγγιση . Η προσεκτική  ανάγνωσή τους διακρίνει διαφορές.

Ο Εθνισμός δηλώνει τον αγνό πατριωτισμό, τη φιλοπατρία , τη συνείδηση ότι ανήκουμε σε κάποιο έθνος και συγχρόνως το πατριωτικό αίσθημα που πηγάζει από αυτήν τη συνείδηση. Γνώρισμά του βασικό είναι η προσήλωση στα ιδεώδη ενός έθνους, χωρίς να περιφρονούνται ως υποδεέστερα τα άλλα έθνη. Δεν παρουσιάζει επεκτατικές τάσεις. Πρόκειται για αντίληψη που διακρίνεται από κοινωνική υγεία και ευγένεια προς τα άλλα έθνη.

Ο εθνικισμός προέρχεται από το όνομα εθνικός, το οποίο, ανάμεσα στις άλλες σημασίες, είχε αποκτήσει από την αρχαιότητα ακόμη και τη σημασία του ειδωλολάτρη. Στην Παλαιά Διαθήκη εθνικοί λέγονταν όσοι ανήκαν στα έθνη, ήταν δηλαδή οι άλλοι λαοί της γης εκτός από το λαό του Ισραήλ, ο οποίος διεκδικούσε για τον εαυτό του « τον ένα και αληθινό θεό».

Η εθελημένη αυτή διάκριση συσπείρωνε τους Εβραίους. Από τη γέννησή του, επομένως, ο εθνικισμός φέρει το αρνητικό σήμα του θρησκευτικού φανατισμού.

Σήμερα ο όρος εθνικισμός σημαίνει την παθολογική προσήλωση στο έθνος και στα εθνικά ιδεώδη, όταν αυτά πραγματώνονται σε βάρος άλλων εθνών. Διαιρεί, έτσι, τα έθνη σε ανώτερα και κατώτερα και δηλώνει επεκτατικές προθέσεις. Ωστόσο, ο εθνικισμός, μετά την υποχώρηση του εθνισμού, φορτίστηκε και θετικά. Πάντως, μετά τη δεκαετία του 1980, ύστερα από την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων και την αναβίωση των κάθε είδους εθνικισμών, επανέρχεται ο όρος εθνισμός , για να δηλώσει τον αγνό πατριωτισμό. Ανακτά ο εθνισμός το χαμένο έδαφος, ενώ ο εθνικισμός περιορίζεται στην αρνητική του σημασία και δηλώνει επεκτατικές βλέψεις και τάσεις.

Συνώνυμος του εθνικισμού είναι ο σοβινισμός. Κατά την ιστορικό Χριστίνα Κουλούρη δεν είναι ακριβές. Σωβινισμός κατά την καθηγήτρια σημαίνει τον υπερβολικό, πολεμοχαρή και φανατικό εθνικισμό.

Ο πατριωτισμός παραπέμπει στη συλλογική συνείδηση και τα ανακλαστικά που διατηρούν κι αναπαράγουν την εθνική ταυτότητα μιας χώρας.
Ο πατριωτισμός, ασφαλώς μπορεί να καταλήξει και στην εθνικιστική υπερβολή. Όπως συμβαίνει με όλες τις ιδεολογίες, άλλωστε  και η δημοκρατία μπορεί να κατά λήξει στο λαϊκισμό.

Το περιεχόμενο  του  πατριωτισμού , ωστόσο, και το ποιος θεωρείται πατριώτης σε κάθε ιστορική περίοδο  διαφοροποιούνται. Ο ελληνο- ρωμαϊκός πατριωτισμός « της πατρίδας» ήταν η πίστη στην πόλη και όχι στο έθνος. Ο γιακωβινικός , λαϊκός πατριωτισμός, που δημιουργήθηκε στη Γαλλική Επανάσταση, είχε πολιτική και όχι πολιτισμική βάση. Στη συνέχεια ο εκδημοκρατισμός της πολιτικής ενίσχυσε, και συχνά δημιούργησε, τον κρατικό πατριωτισμό.

Το μείζον ερώτημα είναι: ο πατριωτισμός είναι εθνικισμός;

Για να γίνει ένας εννοιολογικός προσδιορισμός είναι απαραίτητο ο όρος να λειτουργήσει μέσα από τις πραγματικές του διαστάσεις, τις ιστορικές συνθήκες. Είναι ενδιαφέρουσες οι απόψεις ενός σύγχρονου μεγάλου Έλληνα , του Μίκη Θεοδωράκη. Γράφει: « υπάρχει αμυντικός και επιθετικός εθνικισμός. Το έπος του 1940 ήταν ένας θρίαμβος του ελληνικού αμυντικού εθνικισμού».

 Γενικά απορρίπτει τον επιθετικό εθνικισμό, που χρησιμοποιεί την έννοια του έθνους ως όπλο επιθέσεως, είτε σωβινιστικής υπεροχής και αποκλειστικότητας είτε στρατιωτικού επεκτατισμού είτε καταπίεσης μειονοτήτων είτε ως απόρριψη και μίσος κατά αλλοδαπών συμπολιτών μας. Ο ίδιος δε δέχεται να τον χαρακτηρίζουν εθνικιστή  ( με την αρνητική έννοια του όρου), όταν μιλάει για το έθνος και την πατρίδα. Επισημαίνει σχετικά: « εμείς μπήκαμε στην αριστερά από την πόρτα της πατρίδας. Το πρώτο αίτημά μας ήταν η ελευθερία, η απελευθέρωση της πατρίδας από τους Γερμανούς».

Αυτοί είναι οι γίγαντες του πνεύματος της Αριστεράς και τους διακρίνουμε από ορισμένους νάνους της αριστεράς που λαϊκίζουν έντονα, οι οποίοι  μάλιστα μιλούν απαξιωτικά λόγου χάρη για τη Μονή Τοπλού. «Ένας μοναχός και ένας καντηλανάφτης αποτελούν το μοναστήρι» ξεστόμισε πρόσφατα αριστερός ηγέτης αγνοώντας προφανώς το ρόλο της Μονής στη διάρκεια της αντίστασης και όχι μόνο κατά των Γερμανών κατακτητών.

Σχεδόν πρόσφατα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναφέρθηκε στην έννοια του πατριωτισμού. Σημείωσε σχετικά: « ο πατριωτισμός δεν έχει σχέση με εθνικές φοβίες, με μισαλλοδοξία και φωνές, με πατριδοκαπηλεία και πεποιθήσεις για περιούσιους λαούς. Είναι , κυρίως, μία στάση ευθύνης και απόδειξη σεβασμού σε ό, τι κληρονομήσαμε και σε ό,τι θα παραδώσουμε στην επόμενη γενιά. Είναι ένας τρόπος σκέψης, αλληλένδετος με την ιστορική ματιά στα πράγματα και με την εθνική αυτογνωσία».

Ο αγώνας, για παράδειγμα, του ελληνικού λαού κατά των κατοχικών δυνάμεων δεν ήταν μόνο εθνικιστικός, αλλά και πατριωτικός.

Ο εθνικός μας ποιητής Κωστής Παλαμάς έλεγε: « ο πατριωτισμός είναι έμφυτος, και εγώ είμαι εθνικιστής!» σε διάλογό του με επώνυμο τότε διεθνιστή, θέλοντας ακριβώς να καταδείξει τη διαφορά ανάμεσα στον πατριωτισμό και τον πατριώτη που μπορεί να είναι βίωμα , μπορεί να είναι και παθητικός προσδιορισμός, αντίθετα εθνικιστής είναι μαχητικός προσδιορισμός, είναι στάση ζωής.

O Στρατής Μυριβήλης σε άρθρο του που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Νέα Εστία την δεκάτη Πέμπτη Νοεμβρίου του 1940 έγραψε: « σήμερα μέσα στον καθένα μας υπάρχει ολάκερη η Ελλάδα. Ζει μέσα μας με όλους τους αιώνες της ιστορίας της.

Κοιτάζει μέσα από τα μάτια μας με όλους τους ήρωές της, λατρεύεται στην προσευχή μας με όλους τους θεούς της, χορεύει μέσα στη φαντασία μας με όλα τα χρώματα, τους ήχους και τις γραμμές της.

Αν όλοι μπορέσουμε να φωτίσουμε την πράξη του πολέμου που πολεμούμε με αυτό το ήρεμο και σταθερό φως, δεν υπάρχει φόβος να λυγίσει κανένα γόνατο ως το τέλος.

Αυτό το φως, το «ιλαρό φως» που λέει η εκκλησία, είναι εκείνο που έκαμε και κάνει όλους τους ήρωες της πανανθρώπινης ιστορίας να τραβάνε χαμογελαστοί το δρόμο της αποστολής τους, με τόση ασφάλεια, με τόση χάρη».

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει σύγχυση γύρω από τον όρο πατριωτισμός στην πολιτική. Κάποια κόμματα χρησιμοποιούν τον όρο πατριωτικό κόμμα . Κάποια άλλα αποβάλλουν τον όρο της φιλοπατρίας.

Η αποβολή αυτή ήρθε και μέσα από τα σχολικά βιβλία από την Μαρία Ρεπούση, ιστορικό και καθηγήτρια πανεπιστημίου. Υποστήριξε μεταξύ των άλλων ότι «η ιστορία δε θα πρέπει να υπηρετεί την εθνική παιδεία».  Μάλιστα στο σχολικό εγχειρίδιο που είχε την επιστημονική ευθύνη δεν αναφέρεται καθόλου η συμβολή των Ελλήνων στην έκβαση του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου.

Είναι φανερό ότι γίνεται προσπάθεια για αποβολή του πατριωτισμού ως άχρηστου κατάλοιπου του παρελθόντος. Προβάλλεται από μία μερίδα διανοουμένων και πολιτικών προς τη νέα γενιά ο τύπος του ανθρώπου του αποστειρωμένου από ευαισθησίες για την εθνική του ρίζα. Αξίζει, ωστόσο, να υπογραμμίσουμε κάποια στοιχεία γνήσια του πατριωτισμού προς διάψευση των νεόκοπων « προοδευτικών» διανοουμένων και πολιτικών.

Στην αρχαία Ελλάδα η έννοια της πατρίδας ήταν κάτι βιωμένο βαθύψυχα. Ήταν τόσο έντονη, ώστε όλοι όσοι ανήκαν σε άλλα έθνη, πλην του ελληνικού, να χαρακτηρίζονται βάρβαροι σε αντιδιαστολή με τους Έλληνες.

 Και ήταν διάχυτη, όπως μαρτυρεί ο Ηρόδοτος στους Έλληνες η πίστη όχι μόνο για τον πρωτο- ιστορικό διαφορισμό τους από τους βαρβάρους, αλλά και για την πνευματική τους υπεροχή από αυτούς.

Και, όμως, παρά την έντονη αυτή συναίσθηση των Ελλήνων , ότι ανήκουν όλοι στο ίδιο και μάλιστα έξοχης ποιότητας έθνος και παρά τις παροτρύνσεις ρητόρων και φιλοσόφων και πολιτικών για την εθνική ομοφροσύνη, δεν κατορθώθηκε ο ταυτισμός στη συνείδησή τους και στην πολιτική τους συμπεριφορά τους, έθνους και πατρίδας, ακόμα και όταν κινδύνευε η ελευθερία τους από τους Πέρσες και από τους Ρωμαίους.

 Ο Πλάτωνας δια στόματος Σωκράτη εκφράζει ως κάτι παραδεκτό κοινά, την ύπατη αξία της πατρίδας και την αμέριστη προς τις επιταγές της υποταγή. Είναι χαρακτηριστικός ο πλατωνικός διάλογος Κρίτων και το έργο του « Νόμοι».

Ο πατριωτισμός των Ελλήνων ύστερα από την άλωση της Κωνσταντινούπολης υπήρξε ανθεκτικός όσο ποτέ. Υπήρξε ακέραιος ελληνικός πατριωτισμός, χωρίς διάκριση, αλλά με ταύτιση Έθνους και πατρίδας. Είναι χαρακτηριστικό το «εάλω η πόλις».

 Ο ακέραιος , ακόμη, πατριωτισμός υποκίνησε την εθνεγερσία του 1821.

 Ο πατριωτισμός αυτός δημιούργησε το έπος του 40 που σήμερα τιμούμε.

Ποια είναι τα στοιχεία που συνθέτουν σήμερα ένα γνήσιο πατριωτισμό;

Πρώτα- πρώτα ο σεβασμός στην ιστορίας μας. Εθνική συνείδηση σημαίνει ιστορική συνείδηση. Και ιστορική συνείδηση σημαίνει συνείδηση της συνέχειας, της αδιάπτωτης συνέχειας της ελληνικής ζωής. Χωρίς το « Έλληνες εσμέν», σ΄εκείνα τα χρόνια της κατοχής και της αντίστασης ούτε σήμερα θα είμαστε ελεύθεροι. Αλήθεια πόσο σεβόμαστε σήμερα την ιστορία μας;

Πόσο τιμούμε τους αγώνες των προγόνων μας; Πόσο σεβόμαστε τους ήρωες των αγώνων μας; Στην εποχή της κατανάλωσης, του αδιέξοδου ατομισμού και της ευμάρειας χάνεται το δημοκρατικό φρόνημα, η στοχαστικότητα,

ο τεράστιος πλούτος των ανθρώπινων συναισθημάτων, ο γνήσιος πατριωτισμός.

Δεύτερο στοιχείο ενός γνήσιου πατριωτισμού είναι η παιδεία και ο πολιτισμός μας . Αυτό που  λείπει σήμερα από όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης είναι ο ανθρωποκεντρικός της χαρακτήρας. Παράλληλα είναι μεγάλη η υποχρέωση του σχολείου για τη διατήρηση της εθνικής μνήμης.

Οι σημερινές γενιές των νέων δεν έχουν πρότυπα από το έπος του 40 και από την εθνική αντίσταση.  Σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον θα χαθούν τα στοιχεία που συνθέτουν την εθνική και τοπική μας ιστορία. Ήρωες ,  όπως ο Ιωάννης Ιωαννίδης, ο Σταύρος ο Ασπραδάκης και η θρυλική ηρωΐδα της Αντίστασης Μαρία Φυγετάκη, αλλά και τόσοι άλλοι ανώνυμοι ήρωες που αναφέρονται στο βιβλίο του συμπολίτη μας Μανώλη Παπαδάκη, ιστορικές αναδρομές. Όλοι είναι δείγματα ενός γνήσιου πατριωτισμού στον τόπο μας και «κινδυνεύουν» να χαθούν από τη μνήμη κυρίως των νέων ανθρώπων. Είναι σπάνιες οι βιογραφίες ηρωικών προσώπων στα σχολικά βιβλία όχι μόνο καπεταναίων και ηγετών, αλλά και απλών ανθρώπων του λαού.

Μήπως είναι υπερβολική η άποψη του Σαράντου Καργάκου ότι η ελληνική παιδεία είναι ένας νεκρός με μέλλον; Η ελληνική παιδεία ως παραγωγή πνεύματος δεν μπορεί να ανταλλαγεί με διάφορα βιομηχανικά υποπροϊόντα  της επιστήμης.

Η ελληνική παιδεία του Ομήρου, του Σωκράτη, του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη,  του Σολωμού, του Παπαδιαμάντη και τόσων άλλων γνήσιων Ελλήνων τείνει να περιοριστεί. Η ομορφιά της ελληνικής παιδείας: η ευγένεια, του πνεύματος, η πλούσια γλώσσα , το βαθυστόχαστο πνεύμα της συνεχώς στενεύουν τα όρια της σύγχρονης σκέψης μας.

Τρίτο στοιχείο είναι η προθυμία για τη μεγάλη θυσία.  Στα τρεις χιλιάδες χρόνια διατηρηθήκαμε – εμείς οι λίγοι, οι αδύνατοι- οι συχνότατα άστεγοι και ακάλυπτοι- μόνο και μόνο γιατί, έχοντας τη συνείδηση ότι  υπερασπίζουμε ένα αγαθό μεγαλύτερο από τα πλουσιότερα υλικά αγαθά, το αγαθό του ελληνικού πνεύματος, δεν επάψαμε να κάνουμε θυσίες που έγιναν παγκόσμια παραδείγματα.  Οι θυσίες αυτές  είναι , από τους αρχαίους χρόνους, ομαδικές, αλλά και συνυφασμένες κάθε τόσο με μερικά άτομα και τα ονόματα τους έγιναν παγκόσμια σύμβολα. 

Τέταρτο στοιχείο ενός γνήσιου πατριωτισμού είναι η εθνική συλλογικότητα.

Μια χώρα όπου ο πατριωτισμός χαλαρώνει, χάνει το συνεκτικό της ιστό. Δεν υπάρχει κοινό σημείο αναφοράς για όλους, δεν υπάρχει συναίνεση, οργιάζουν οι συντεχνίες και τα “διαπλεκόμενα”. Αμβλύνονται οι θεσμικές ισορροπίες του πολιτεύματος και ακυρώνεται η δημοκρατία. Η εθνική συλλογικότητα είναι το κοινό πλαίσιο αναφοράς του δημοκρατικού παιγνιδιού. Όταν πάψει να υπάρχει κοινό πλαίσιο αναφοράς, τότε και το δημοκρατικό παιγνίδι εκφυλίζεται σε φατριαστικά φαινόμενα.
       Σε μια χώρα όπου χαλαρώνει ο πατριωτισμός, είναι εξαιρετικά δύσκολο να γίνουν μεταρρυθμίσεις και να αλλάξουν χρόνιες νοσηρές συμπεριφορές. Οι μεταρρυθμίσεις γίνονται εν ονόματι του δημοσίου συμφέροντος και του μέλλοντος της χώρας. Μια χώρα όπου έχει ατονήσει ο πατριωτισμός, ατονεί και  το δημόσιο συμφέρον και είναι αμφίβολο  το συλλογικό της μέλλον. Για να αλλάξουν οι νοσηρές συμπεριφορές ενός λαού, πρέπει να πιστέψει σε κάτι ανώτερο, υπέρτερο και διαχρονικότερο από το εφήμερο και από το ατομικό
βόλεμα.

Αν αυτό το ανώτερο, συλλογικότερο και διαχρονικότερο δεν είναι κάποια μορφή πατριωτισμού, τι άλλο θα μπορούσε να είναι;

Άραγε η ιστορική συνείδηση, η παιδεία, ο πολιτισμός, η προθυμία για τη μεγάλη θυσία και η εθνική συλλογικότητα είναι τα μόνα στοιχεία που συνθέτουν ένα γνήσιο πατριωτισμό ;Ασφαλώς όχι. Στη σημερινή παγκόσμια πραγματικότητα: της οικονομικής κρίσης, των τραγικών κοινωνικών και ατομικών αδιεξόδων ο γνήσιος πατριωτισμός συνδέεται με  την προσπάθεια η πολιτική να συνδεθεί με την ηθική.

Η αποσύνδεση του προσωπικού από το δημόσιο βίο  συγκροτεί τον πυρήνα της παρακμή μας κατά τον Χρήστο Γιανναρά, οι πολιτικοί και οι τοπικοί άρχοντες να φεύγουν από την πολιτική και τα κοινά  ενδοξότεροι και όχι πλουσιότεροι,   να περιοριστεί η αναξιοκρατία.

Απαιτείται, ακόμη, εθνική συνεννόηση των κομμάτων. Χρειάζεται καθαρό μυαλό, σύνεση και λογική.

                        Η εξωτερική πολιτική μας θα πρέπει να μείνει εκτός της κομματικής αντιπαράθεσης. Δεν έχουμε την « πολυτέλεια» να λαϊκίζουμε και να πολιτικολογούμε με σοβαρά εθνικά θέματα. Η ενιαία θέση και στάση μας δεν είναι μόνο ορθή πολιτική πράξη, αλλά και καθήκον μας.

Καθήκον και χρέος απέναντι στους αμέτρητους νεκρούς και ήρωες προγόνους μας.

   Ο Πολύβιος τόνισε: « Από την Ιστορία μαθαίνουμε ότι τίποτα δε γίνεται τυχαία, αλλά όλα έχουν τις αιτίες τους».

Θα πρέπει να περιοριστεί :ο λαϊκισμός ως μηδενισμός, το έλλειμμα δημοκρατίας. Θα πρέπει να βαθύνει η κοινωνική δικαιοσύνη, να τιμωρούνται παραδειγματικά όσοι προσβάλλουν την ιστορία μας και τα εθνικά μας σύμβολα.

Να απομονώνονται όσοι καλλιεργούν την εθνική αμνησία  τύπου Ρεπούση . Απαιτείται, ακόμη, παγκόσμια αλληλεγγύη για την ειρήνη σε όλο τον κόσμο, σεβασμός στο περιβάλλον.

Οι εντολοδόχοι της παγκοσμιοποίησης δε θέλουν ανθρώπους και λαούς με βιώματα  εθνικής ταυτότητας, με ρίζες ιστορίας και πολιτισμού. Ο αποδεκτός ανθρωπολογικός τύπος της Νέας Τάξης είναι « ο πολίτης του κόσμου», ο άνθρωπος με οικουμενικές αντιλήψεις που υπερβαίνει τα εθνικά, θρησκευτικά και πολιτικά στερεότυπα.

Σε ποιο εργαστήρι κατασκευάζεται αυτός ο τύπος ανθρώπου δεν είναι ακόμη γνωστό, καθώς μέχρι σήμερα κάθε άνθρωπος είναι αποδέκτης ενός εθνικού πολιτισμού, με συγκεκριμένες ιστορικές και πολιτιστικές καταβολές.

Η παγκοσμιοποίηση προσπαθεί να ενοχοποιήσει τον πατριωτισμό. Και αυτό γιατί ο πατριωτισμός συνδέεται με την ελευθερία, εθνική και ατομική. Η διαπρεπής ακαδημαϊκός Ζαγκλίν ντε Ρομιγί στο βιβλίο της « Η αρχαία Ελλάδα σε αναζήτηση της ελευθερίας» τοποθετεί τον πατριωτισμό ως προαπαιτούμενο της ελευθερίας του πολίτη. Ο ελεύθερος πολίτης ήταν απόρροια της ελεύθερης πόλης.

Ακόμη και στην περίοδο της γαλλικής επανάστασης και του διαφωτισμού κανένας δε σκέφτηκε να αμφισβητήσει την αξία του πατριωτισμού.

Η σημερινή επέτειος του ιστορικού ΟΧΙ ας είναι αφορμή για εθνική αυτογνωσία. Ο πατριωτισμός των Ελλήνων ήταν αυτός που έφερε την ελευθερία , την εθνική ανεξαρτησία. Αποτελεί «διαχρονικό και οικουμενικό συναίσθημα».

 Η φιλοπατρία ήταν, είναι και θα είναι αρετή. Ήταν ,είναι και θα είναι  ψυχή και ανάσα της δημοκρατίας.

 Έχουμε χρέος να το τονίζουμε συνεχώς.

  Αυτό είναι και το νόημα του σημερινής επετείου. Να τονίσουμε το χρέος μας απέναντι στην ελληνική ιστορία. Απέναντι στο έπος του 40. Σ΄αυτούς που μας έκαναν περήφανους.

Ο δημόσιος λόγος , όπως είναι η επέτειος είναι δημιουργικός, όταν συμβάλλει στην εθνική αυτογνωσία, στην ανάταση της πατρίδας μας και στο δημιουργικό και αγωνιστικό πνεύμα των Ελλήνων.

Η γνώση της ιστορίας μας μάς δημιουργεί ένα ισχυρό αίσθημα ευθύνης. Μας υποδεικνύει τρόπους συμπεριφοράς. Μας επιβάλλει ηθικούς, ατομικούς και κοινωνικούς κανόνες. 

Μας επιβάλλει πολιτική συμπεριφορά τέτοια που να  συνάδει με τα πραγματικά συμφέροντα της πατρίδας μας. Αυτά τα στοιχεία τα έχουμε ανάγκη περισσότερο παρά ποτέ.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.

 

                                                        

* H ομιλία χωρίς καμία αλλαγή  ( για να διατηρηθεί η ζωντάνια του προφορικού λόγου) και χωρίς βιβλιογραφική τεκμηρίωση.

                            Απόστολος Τζίφας, Διευθυντής 1^ου Γυμνασίου Σητείας.