28^η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940- ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟ ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΟ (2004)

ΡΟΥΣΣΟΣ ΑΝΔΡΕΟΥ ΚΟΥΝΔΟΥΡΟΣ

1891- 1944

-ΕΞΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΘΥΣΙΑ ΤΟΥ-

« Η λεβεντιά  ΄ναι μια πληγή

που όλο αίμα τρέχει

Θε μου και πως τηνε βαστά

Εκείνος που την έχει»

ΑΞΙΟΤΙΜΟΙ ΚΥΡΙΟΙ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΣΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΞΙΩΜΑΤΩΝ

ΚΥΡΙΕΣ ΚΑΙ ΚΥΡΙΟΙ

Οι επέτειοι του έθνους παρά τον τελετουργικό τους χαρακτήρα, μπορούν να βοηθήσουν στην καλλιέργεια της ιστορικής μνήμης και συνείδησης. « Η ιστορική μνήμη χρειάζεται. Είναι τα εχέγγυα για την αποτροπή του πολέμου…», επισημαίνει η γαλλίδα ελληνίστρια Ζαγκλίν Ντε Ρομιγύ.

 Η σημερινή επέτειος είναι ημέρα Εθνικής Αυτοσυνείδησης και ιστορικής γνώσης.

Είναι απαραίτητο να σκύψουμε με προσοχή στην ιστορική γνώση. Η ανάγκη αυτή είναι περισσότερο αισθητή στην εποχή μας, γιατί ο σύγχρονος άνθρωπος, μέσα στις ραγδαίες εξελίξεις και τις απότομες αλλαγές που συντελούνται γύρω του, καλείται κάθε μέρα να ακολουθήσει   νέους τρόπους ζωής,    νέους κώδικες ηθικής,    νέες μορφές οργάνωσης της κοινωνικής και πολιτικής του ζωής και πρέπει να γνωρίζει αν οι εξελίξεις και οι αλλαγές αυτές αποτελούν πρόοδο ή οπισθοδρόμηση,    για να είναι σε θέση με τη συνειδητή δράση του να τις δεχθεί ή να τις απορρίψει.

       Στη σημερινή ομιλία μας για την επέτειο του ιστορικού ΟΧΙ, επιλέξαμε να αναφερθούμε σε πρόσωπα και γεγονότα της Τοπικής Ιστορίας. Σε πρόσωπα και γεγονότα της Εθνικής Αντίστασης στο Λασίθι.

Η γνώση της Τοπικής  Ιστορίας είναι σημαντική. Για όλους μας, αλλά κυρίως για τους νέους μας.

Δυστυχώς,  αν και η Τοπική Ιστορία εισήχθη σε 120  σχολεία της Κρήτης το 1995, φοβούμαστε ότι τα αποτελέσματα δεν είναι τα αναμενόμενα. Η σύσταση  Συμβουλίου Τοπικής Ιστορίας σε κάθε Δήμο με κύρια φροντίδα την καταγραφή, αξιοποίηση και διάδοση της Τοπικής Ιστορίας, ασφαλώς και θα βοηθήσει σημαντικά στην ιστορική παιδεία των μαθητών μας. Στη γνώση όλων των ιστορικών περιόδων, όπως της Εθνικής Αντίστασης της περιόδου 1941- 1944.

Πόσο, αλήθεια, γνωρίζουμε τους ήρωες της Εθνικής Αντίστασης στο Λασίθι; Τιμούνται οι ήρωες αυτοί ανάλογα με την αξία και την προσφορά τους;

Ασφαλώς, όλοι γνωρίζουμε περισσότερο τους δύο μάρτυρες της Εθνικής Αντίστασης στη Σητεία, Τον Σταύρο Ασπραδάκη και τον Γιάννη Ιωαννίδη.Ίσως λιγότερο  τη συμπολίτισσα Έμμα ( Μαρία) Κρόμπατ- Φυγετάκη και άλλους αγωνιστές, όπως τον Παύλο Καλομενόπουλο και τις αντιστασιακές οργανώσεις Σητείας: την  Πατριωτική Οργάνωση, την ΕΠΟΝ και την ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ.

Όμως, ο ηγέτης της Εθνικής Αντίστασης στο Λασίθι ήταν αναμφίβολα ο Ρούσσος  Κούνδουρος.

 Ηγέτης της Εθνικής Αντιστάσεως, Άνδρας κεκοσμημένος παιδείας, ανδρείας και αρετής. Αυτό μας πληροφορεί η επιγραφή της προτομής του στη Νεάπολη. Η επιγραφή αυτή μας παραπέμπει στην Ελληνική Αρχαιότητα. Ως ύψιστη τιμή για έναν άνδρα, αναγνωριζόταν η προσφορά του στην Πατρίδα.

« Αισχύλος, Ευφορίονος Αθηναίος…αλκήν δ΄ευδόκιμον Μαραθώνιον άλσος αν έποι…». Στο επίγραμμα του τάφου του ο Αισχύλος θυμάται μόνο πως είναι Αθηναίος και Μαραθωνομάχος. Τίποτε άλλο. Μήτε για τη μεγάλη του γενιά περηφανεύτηκε, μήτε για το υψηλό Ιερατικό του αξίωμα, μήτε και για το μεγάλο του έργο ως τραγικός ποιητής. Ήταν απλώς Αθηναίος Μαραθωνομάχος.

Και ο Κούνδουρος ήταν ηγέτης και ήρωας. Κανένας δε γίνεται ηγέτης χωρίς θάρρος και αρετή.

Δικηγόρος και Βουλευτής διαβάζουμε στην επιγραφή που φέρει το άγαλμά του στον Άγιο Νικόλαο.  Η γλύπτρια Χριστίνα Δουλένη με το θαυμάσιο αυτό γλυπτό παριστάνει τον αλλαγμένο, το μετουσιωμένο, τον εξαϋλωμένο σε σύμβολο της θυσίας για τα μεγάλα ιδανικά.

Ο Ρούσσος Κούνδουρος στάθηκε από τις ελάχιστες εκείνες μορφές, που η σκέψη και  η συνείδησή του βάδισαν αρμονικά με την πράξη του, σε ολόκληρη τη ζωή του. Με τη θυσία του απέδειξε την ελευθερία και τη δύναμη της ηθικής του θέλησης, ενάντια στη Μοίρα και στους πειρασμούς του ενστίκτου της αυτοσυντήρησης. Είναι ένα απομεινάρι των μεγάλων μορφών που ανέδειξαν οι αγώνες της Κρητικής Ελευθερίας, με σπάνια συναίσθηση του χρέους. Ηγέτης και θύμα ο ίδιος, « κουρμπάνι» για την Ελευθερία κατά την έκφραση του Καζαντζάκη.

Μάλιστα ο καλός και άξιος λαογράφος μας, Ο Μιχάλης Χουρδάκης ( γνωστός περισσότερο ως Νήσπιτας) που έχει μελετήσει τη ζωή και το έργο του, διατύπωσε την άποψη το 1991 σε ραδιοφωνική εκπομπή του στο «ΡΑΔΙΟ ΛΑΣΙΘΙ» ότι ο λαός του Λασιθίου, της Κρήτης, της Ελλάδας έβλεπε στο πρόσωπό του ένα αντάξιο του Ελευθερίου Βενιζέλου για μελλοντική διαδοχή στην αρχηγία του κόμματος και στην Πρωθυπουργία…

Ο Ρούσσος Κούνδουρος δεν είναι μόνο ένας Ήρωας της Πατρίδας. Η ζωή του δεν υπήρξε κατώτερη του Τέλους του. Σε μια σύντομη ζωή, μπόρεσε να χωρέσει τόσα πολλά που  άλλοι   θα χρειάζονταν   δύο    και    τρεις    ζωές.

Aν και είναι δύσκολο το εγχείρημα να παρουσιάσουμε στο διαθέσιμο χρόνο μας με λεπτομέρειες όλες της πτυχές της προσωπικότητά του, ωστόσο θα εστιάσουμε την προσοχή μας σε όλα εκείνα τα στοιχεία της σύντομης, αλλά πλούσιας ζωής του, που τον αναδεικνύουν σε μία από τις σημαντικότερες ιστορικές προσωπικότητες του νομού μας, της Κρήτης και της πατρίδας μας.

       Ο Ρούσσος Κούνδουρος γεννήθηκε την δεκάτη Νοεμβρίου του 1891 στον Άγιο Νικόλαο. Πατέρας του ήταν ο Ανδρέας Γ. Κούνδουρος και μητέρα του η Σμαράγδα Α. Κουνδούρου, το γένος Στυλιανού Βουρδουμπά, εγγονή του Αρχιστρατήγου της Επαναστατημένης Κρήτης  Σφακιανού Ρούσσου Βουρδουμπά.

Οι γονείς του απέκτησαν οκτώ παιδιά από τα οποία τα δύο πέθαναν πολύ μικρά. Τα άλλα ήσαν: Ο Ρούσος, Ο Σήφης, Ο Στέλιος, Ο Γιώργος, Η Χρυσούλα και η Δέσποινα.

       Ο αδελφός του Στέλιος  είχε διατελέσει Γενικός Διοικητής Κρήτης, Βουλευτής και Υπουργός.

Σύντομα,  Ο Ρούσος έδειξε τα σπάνια προσόντα του πρώτα στον Άγιο Νικόλαο, μετά στη Νεάπολη και τέλος στο Ηράκλειο- τα χρόνια 1897- 1909- με τη μαθητεία του και αργότερα στην Αθήνα, όπου σπούδασε Νομικά.

      

Το 1909 γράφεται στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Φοιτητής ων δημοσιογραφούσε σε διάφορες εφημερίδες με ποικιλία επιστημονικών, κοινωνικών και πατριωτικών θεμάτων. Οι σπουδές του συνέπεσαν με τις προσπάθειες της Κρήτης και της Ελλάδας για εθνική αποκατάσταση. Παράλληλα ενδιαφερόταν για τους αγώνες των Γάλλων και Γερμανών σοσιαλιστών ενάντια στους πολέμους.

 Παράλληλα με τις σπουδές του υπηρετεί τη στρατιωτική θητεία του, από το 1912 έως το 1914.

 Τελείωσε τις σπουδές του το 1914. Τον ίδιο χρόνο ανακοινώνει στην  Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών τη διδακτορική διατριβή:  « περί του πληθυσμού της Κρήτης από των πρώτων χρόνων της κοσμοκρατορίας της».

Στις εννέα Σεπτεμβρίου  του 1915 κατατάσσεται για πρώτη φορά εθελοντής στο Δεύτερο Σώμα  Κρητών στα Χανιά. Αφήνει προσωρινά τη δικηγορία.

      

Το 1917, τον βρίσκουμε έφεδρο αξιωματικό στο Μακεδονικό Μέτωπο, από όπου γράφει για τη χαρά του που βρίσκεται στη γραμμή του αγώνα και όχι στη ντροπή της οικιακής ησυχίας.

Πολεμά δίπλα στο Σοφοκλή Βενιζέλο και γράφει στις αδελφές του: «…Από δω που είμαι τώρα δεν μπορώ να σας στείλω παρά μερικά λουλούδια της Μακεδονίας μας…

Θα σας πουν πως εδώ πάνω είμεθα πολύ πιο ευτυχείς, πολύ πιο περήφανοι, πολύ πιο τιμημένοι, από όλους τους άλλους που κάθονται ντροπιασμένοι στα σπίτια τους».

Το 1921, λαμπρός πια δικηγόρος στο Πρωτοδικείο Λασιθίου, στην Νεάπολη, παντρεύεται την Μαρία Παντερμαλάκη στην οποία αφοσιώνεται καθώς και στα πέντε παιδιά του (: Τον αγουροχαμένο Ανδρέα, την Σμαράγδα, τον Γιάννη, τον Σήφη και τον Τίτο).

      

Η επαγγελματική του σταδιοδρομία υπήρξε συγκλονιστική. Η επιστημονική του κατάρτιση, η ρητορική του δεινότητα, η ευσυνειδησία του και η ψυχική του ευγένεια, αλλά και το πάθος του να συμπαρίσταται και να βοηθά τους κατατρεγμένους της ζωής, τον κατέστησαν πολύ γρήγορα αδιαφιλονίκητη προσωπικότητα, με μεγάλη επαγγελματική φήμη σε όλη την Κρήτη.

Το 1926 εκπροσωπεί το Λασίθι στη Βουλή των Ελλήνων. Εκλέγεται βουλευτής του « Επαρχιακού Κόμματος». Εκεί διαπρέπει με τις γνώσεις του, τη ρητορεία του και το νομοθετικό του έργο. Μαζί με το συνάδελφό του Μοσχούλα καταθέτει πρόταση περί του « πόθεν έσχες».

Η συμμετοχή του είναι μεγάλη, επίσης, στα εκτελεστικά Διατάγματα του 1927, με τα οποία εφαρμόστηκε ο νόμος και απαλλοτριώθηκαν τα 3/5 των Μοναστηριακών εκτάσεων του νομού.

Οι αρετές του αυτές σύντομα αναγνωρίζονται από το Λασιθιώτικο Λαό. Το 1930 γίνεται Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου του Αγίου Νικολάου.

 Παύεται το 1939 με εντολή του μεταξικού νομάρχη, ως αντιδραστικός προς το δικτατορικό καθεστώς.

Το 1935, λίγο πριν από το αποτυχημένο κίνημα του Βενιζέλου, στο οποίο πήρε μέρος και συνελήφθη με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας και αθωώθηκε, μίλησε στο Παγκρήτιο Δημοκρατικό Συνέδριο στα Χανιά και είπε μεταξύ των άλλων:

 « …η δημοκρατία των ελευθέρων θεσμών και των ελευθέρων ανθρώπων. Η Δημοκρατία που συμβολίζει του Λαού την δύναμιν, του Λαού την σοφίαν, του Λαού την αρετήν…»

 και παρακάτω: « …τα χέρια του εργαζόμενου Λαού, που δεν κουράζονται και δεν κάμπτονται και δεν υποχωρούν, ήσαν τα καταλληλότερα ασφαλώς, δια να αναλάβουν σφικτά και ανδρικά να κρατήσουν υψηλά τα άγια των αγίων, τα Δημοκρατικά ιδανικά…».

      

Έντονη και συνεχής είναι η κοινωνική του δράση, γεμάτη προσφορές σε όλους τους χώρους. Πολλά έργα προόδου και πολιτισμού εκείνης της εποχής στον τόπο του, φέρουν την προσωπική του σφραγίδα.

Τον Απρίλιο του 1941 οι Γερμανοί εισβάλλουν στην Ελλάδα και ο πόλεμος προχωρεί προς την Κρήτη.

Ο Κούνδουρος γράφει στα Κρητικά Νέα του Ηρακλείου: « …και εάν αυτή η δοκιμασία λάβη την έκταση παγκοσμίου κατακλυσμού, τα ιδανικά μας δεν θα καταποντισθούν!».

Την εικοστήν ενάτη ( 29) Μαΐου του 1941 ύστερα από ένα τιτάνιο αγώνα δέκα και πλέον ημερών, το Ηράκλειο έπεσε στα χέρια των Ναζί. Το γεγονός αυτό σήμαινε την κατάκτηση ολόκληρου του νησιού. Από τις πρώτες κιόλας μέρες  Κατοχής ο περήφανος Κρητικός λαός σχημάτισε ένοπλες ανταρτικές ομάδες, οι οποίες με πράξεις δολιοφθορών έφθειραν τον εχθρό.

Ο συναγωνιστής του Ρούσσου Κούνδουρου Γιάννης Παυλάκης καταθέτει την προσωπική του μαρτυρία για τα γεγονότα της εποχής εκείνης. Μεταξύ των άλλων γράφει στην εφημερίδα « Ο ΠΟΛΙΤΗΣ» της Νεάπολης της 11. 9. 2001, αρ. φύλλου 446, σελ. 25:

 «Στις 21 Μαΐου 1941 άρχισε η Μάχη της Κρήτης. Πρώτη φάση: Χιτλερικά πολεμικά αεροπλάνα έριχναν προκηρύξεις γραμμένες στα Ελληνικά και καλούσαν τους Κρητικούς να μην προβάλλουν αντίσταση στην Χιτλερική εισβολή.

Η απάντηση φυσικά της Κρήτης των αγώνων και των επαναστάσεων ήταν: «μολών λαβέ» . Δεύτερη φάση: Ανελέητοι βομβαρδισμοί πόλεων και χωριών από εκατοντάδες Γερμανικά αεροπλάνα… Ευτυχώς στην Νεάπολη μόνο λίγα σπίτια γκρεμίστηκαν.

Όπως οι περισσότεροι Νεαπολίτες έτσι και εμείς, είχαμε εγκαταλείψει τη Νεάπολη και είχαμε βρει στεγαστικό καταφύγιο  σ΄ ένα παλιό σπίτι του Νήσπιτα…

 Οι πάνοπλοι αλεξιπτωτιστές άρχισαν να πέφτουν σαν άγρια όρνια από τα χιτλερικά αεροπλάνα κατά εκατοντάδες και κατάφεραν να καταλάβουν τα αεροδρόμια του Μάλεμε και του Ηρακλείου….

…Το χιτλερικό χταπόδι άπλωνε τα πλοκάμια του προς όλες τις πολιτείες και τα χωριά της Κρήτης. Ένα, λοιπόν, απ΄ αυτά τα πλοκάμια απλώθηκε στη σκάφη του Μεραμπέλλου.

Κι ήταν μια ατελεύτητη σειρά από γερμανικές μοτοσυκλέτες που ξεπρόβαιναν εκείνο το φοβερό απομεσήμερο από τα δυτικά από τη Λατσίδα και προχωρούσαν στον κεντρικό αμαξωτό δρόμο, στη μέση της σκάφης του Μεραμβέλλου προς τα ανατολικά.

 …Ο τρομερός βόγγος από την ατέλειωτη αυτή φάλαγγα αντιλαλούσε στα βουνά κι ήταν θαρρείς ο αντίλαλος το βογγητό του σκλαβωμένου πια Μεραμπέλλου.

Βούρκωσαν τα μάτια του Ρούσσου,      βούρκωσαν τα μάτια του Αντρέα,          βούρκωσαν και τα δικά μου. Ρωτάμε κι οι δυο με αγωνία το Ρούσσο:

---Ίντα δ΄απογενούμε εδά, εσείς ίντα λέτε;

---Μη φοβάστε παιδιά μου, μου λέει ο Ρούσσος, μπόρα είναι και θα περάσει. Η Κρήτη εγνώρισε πολλές φορές τη σκλαβιά, αλλά δε χάθηκε. Μια νύχτα αρχίζει σήμερο αλλά το ξημέρωμα δεν θα αργήσει.

Την ίδια μέρα οι Ιταλοί του Μουσολίνι κάνουν απόβαση στα σίγουρα στη Σητεία και τελικά οι Γερμανοί αποσύρονται από το νομό Λασιθίου και αναθέτουν στους Ιταλούς την κατοχική του διοίκηση…».

Ο Ρούσσος Κούνδουρος που συμμετέχει στην αντίσταση από τις πρώτες μέρες, στέλνει συνεχώς γράμματα γεμάτα πατριωτισμό και ενθουσιασμό, εμψυχώνοντας έτσι του συμπατριώτες του πολεμιστές. Συμπαρίσταται ηθικά και υλικά στις οικογένειες των στρατευμένων χωριανών του. Και γράφει τότε στο περιοδικό «Δρήρος» μεταξύ των άλλων: « …έγινε πάλι σύμβολο και έμβλημα και φως καρδιά της οικουμένης η Πατρίδα μας.

Στην ιερά τελετή, στην αγία λειτουργία που γίνεται έκτοτε στην Ελλάδα,όλος ο κόσμος στέκει με προσοχή και παραδειγματίζεται και αναπνέει και ελπίζει και πιστεύει και χαίρεται και αναγνωρίζει. Η δόξα και η Ελλάς είναι το ίδιο…».

Στο δε μνημόσυνο του Νεαπολίτη Νικολάου Καμαράτου, που σκοτώθηκε στο αλβανικό, λέει μεταξύ των άλλων: « …Μη κλαίτε. Όλοι που ζούμε ασφαλώς θα αποθάνουμε.

 Αλλά εκείνοι που δίδουν τη ζωή τους εις την Ελλάδα, θα ζουν αιώνια και θα μένουν αθάνατοι, όπως αιώνια και αθάνατη είναι η Πατρίδα μας».

Μαζί με τον Μιλτιάδη Πορφυρογένη, τη σύζυγό του Φούλα, τον Γιάννη Ιωαννίδη και άλλα στελέχη της Ανώτατης Επιτροπής Αγώνα Κρήτης    προσχωρεί- το Σεπτέβριο του 1941- στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο που αναπτύσσεται γοργά στη Μεγαλόνησο. Αναλαμβάνει την προεδρία της οργάνωσης στο Λασίθι και διαπρέπει.

Όπως αφηγείται ο καθηγητής Μαθηματικών και ενεργό στέλεχος της Αντίστασης Μάρκος Ζουριδάκης η νομαρχιακή επιτροπή του ΕΑΜ Λασιθίου ήταν η πιο επιτυχημένη στην Ελλάδα, ακόμη και σε σχέση με την Κεντρική Επιτροπή του ΕΑΜ και οι αποφάσεις της ήταν ομόφωνες χάρις στην επιβλητική προσωπικότητα του Κούνδουρου και ως ορθές γίνονταν δεκτές και από το ΚΚΕ χωρίς καμμιά αντίρρηση.

Κάτω από τη φωτισμένη ηγεσία του, το Ε.Α.Μ. στο νομό μας παρουσιάζει έξοχη αντιστασιακή, αλλά και φιλανθρωπική δράση για τους δεινοπαθούντες, ιδιαίτερα για τα θύματα του Αγώνα και τις οικογένειές τους.

Αναμφισβήτητο ντοκουμέντο του ήθους του αποτελεί η  «διαθήκη» του, γραμμένη τον Ιούνιο του 1942. Γράφει μεταξύ των άλλων για τη γυναίκα του και τα παιδιά του:

 « …Περισσότερο από όλα όμως: ακούσετέ με προθυμότερα. Να διατηρήσετε πάντοτε την μεγαλυτέραν υπερηφάνειαν διότι εγενηθήκατε Έλληνες. Αν οι λαοί όλου του κόσμου είχαν το δικαίωμα να ξαναβαπτισθούν σε καινούργιο, το Ελληνικό θα εδιάλεγαν…»

Και τελειώνει με υστερόγραφα απευθυνόμενος στα παιδιά του:

 « Αγαπημένα μου παιδιά, κάθε  στιγμή…του βίου σας  να  είναι…παράδειγμα εκδηλώσεως του χαρακτήρα σας και μια απόδειξις της θελήσεώς σας  να τηρήσετε με ευλάβεια τας πατρικάς σας εντολάς, που επαναλαμβάνω συνοπτικά: Έλληνες-Έντιμοι---Ευσυνείδητοι---Ενάρετοι---Ειλικρινείς—εργατικοί---ευγενικοί---ευθαρσείς---εγκρατείς---αισιόδοξοι---ελεήμονες—και Ευσεβείς»!!».

Το διάστημα 1942- 1944 αρθρογραφεί στην παράνομη εφημερίδα « Εθνικό Εγερτήριο» που ίδρυσε ο ίδιος.

Τέτοια, όμως, σύμπνοια και κοινή δράση των λαϊκών δυνάμεων αντιστρατεύονται τους σχεδιασμούς εκείνων που διαφεντεύουν τις τύχες της Ελλάδας εδώ και αιώνες και των οποίων βασική αρχή είναι η υποδαύλιση διενέξεων και συγκρούσεων μεταξύ των λαών και των κοινωνικών ομάδων.

Η καταλυτική αντιστασιακή παρουσία του Ρούσσου Κούνδουρου στην Ανατολική Κρήτη κινδύνευε να γίνει εμπόδιο στους σχεδιασμούς τους για την μεταπολεμική Ελλάδα.

Εντέχνως,    του προτείνεται να φύγει για τη Μέση Ανατολή        δήθεν    για να συμμετάσχει στην εκεί Ελληνική Κυβέρνηση.

Αρνείται επιδέξια αυτήν την πρόταση, πιστεύοντας ότι το εθνικό και λαϊκό συμφέρον εξυπηρετείται πολύ καλύτερα με τον διαρκή και άγρυπνο αγώνα μέσα από την κατεχόμενη Κρήτη.

Χρυσοφόροι Μήδοι, όμως, καραδοκούσαν!!! Αφού απέτυχε το πολιτικό δέλεαρ, δοκιμάζουν πάλι με το χρήμα. Για να ενισχύσουν δήθεν τον αγώνα,   του προσφέρουν χιλιάδες χρυσές λίρες. Δεν δέχεται ανησυχών ότι το άφθονο ξένο χρήμα θα επέφερε τη διάβρωση της Παλλαϊκής Αντίστασης.

Γινόταν πλέον αναγκαίο ο Ρούσσος Κούνδουρος να φύγει από τη μέση, ώστε οι σχεδιασμοί για την μεταπολεμική Ελλάδα να εφαρμοστούν χωρίς προσκόμματα. Με εμφανώς ξένη υποκίνηση, διάφοροι πολιτικοκοινωνικοί παράγοντες- κάποιοι μάλιστα υψηλά ιστάμενοι- άρχισαν να συκοφαντούν τον Κούνδουρο ως επικίνδυνο κομμουνιστή και  να ενσπείρουν αμφιβολίες και διχόνοια στο λαό του Λασιθίου.

 Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ  …..ΣΤΟ …ΛΑΣΙΘΙ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΑΠΟΚΕΦΑΛΙΣΤΕΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΞΙΟ ΚΑΙ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΗΓΕΤΗ ΤΗΣ.

Την εικοστή εβδόμη ( 27) του Ιουνίου  του 1944 λίγο πριν από την αποχώρηση των Γερμανών, υπήρξε πρακτικό συνεργασίας μεταξύ των αντιστασιακών Οργανώσεων του νομού μας.

 Το πρωτότυπο του μοναδικού αυτού ιστορικού πρακτικού δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα « Ο ΠΟΛΙΤΗΣ», της Νεάπολης ( σελ 19, αρ. φύλλου 300 της εικοστής τετάρτης ( 24) Νοεμβρίου του 1998). Είναι μοναδικό ντοκουμέντο συμφιλίωσης και το υπογράφουν: ως εκπρόσωποι του Ε.Α.Μ ο Ρούσσος Κούνδουρος και ο Περικλής Χατζηανδρέου, από μέρους της Εθνικής Οργανώσεως Κρήτης (Ε.Ο.Κ) ο Νικόλαος Τσαγκαράκης και ο Μιχαήλ Αλεξάκης. Στο κείμενο αναφέρεται και η Πατριωτική Οργάνωση Σητείας (Π.Ο.Σ).

Άξια προσοχής είναι τα δώδεκα σημεία της συμφωνίας, από όπου διαφαίνονται οι δύσκολες ισορροπίες που κρατήθηκαν στους γενικούς προσανατολισμούς ( ο χάρτης του Ατλαντικού και η διάσκεψη της Τεχεράνης), η ανησυχία για την ασφάλεια και την τάξη μετά την αποχώρηση των κατακτητών, η μέριμνα για τον επισιτισμό των κατοίκων, όπως και οι ενδιάμεσοι θεσμοί διακυβέρνησης, μέχρις ότου ο λαός επιλέξει τον τρόπο, τα όργανα και τους θεσμούς διακυβέρνησης.

Η ιδιαίτερη ιστορική σημασία αυτού του πρακτικού, εντοπίζεται στην πρόνοια των υπευθύνων των δύο κυριότερων οργανώσεων, να δοθεί πολιτική λύση στο ελληνικό πρόβλημα μετά την επικείμενη τότε αποχώρηση των κατακτητών. Προηγήθηκε ανάλογης παγκρήτιας συμφωνίας, στην οποία πρωτοστάτησε ο Ρούσσος Κούνδουρος λίγες μέρες αργότερα, με άλλες πολιτικές προσωπικότητες του νησιού.

Κατά την προσωπική μας πρώτη ιστορική ανάγνωση του πρακτικού, συμπεραίνουμε ότι ίσως λόγω της συμφωνίας αυτής να απετράπη σοβαρός εμφύλιος  πόλεμος στην Κρήτη με ανυπολόγιστες συνέπειες.

 Αντίθετα γνωρίζουμε όλοι μας τις σοβαρές συνέπειες του εμφυλίου πολέμου στην υπόλοιπη Ελλάδα

Ο Πρόλογος του Πρακτικού έχει ως εξής: « Οι κάτωθι υπογεγραμμένοι αντιπρόσωποι των Πατριωτικών Οργανώσεων του Νομού Λασηθίου Ε.Α.Μ- Ε.Ο.Κ ελαυνόμενοι από τον ζωηρόν πατριωτικόν πόθον, να συντελέσουν εις την πλήρην του λαού του νομού Λασηθίου ένωσιν και να εξασφαλίσουν ούτω την μείζονα απόδοσιν εις τας προσπαθείας και τον αγώνα δια την απελευθέρωσιν και πλήρη αποκατάστασι των ελευθεριών και των δικαιωμάτων του λαού, διαπιστούν και αποφασίζουν να καθιερώσουν στενήν, ειλικρινήν και τίμιαν συνεργασίαν και να συντονίσουν δι’αυτής τας ενεργείας και την δράσιν των».

Tον Αύγουστο του 1944  η χαραυγή της Λευτεριάς πλησιάζει. Οι Δυτικοί Σύμμαχοι προελαύνοντας από τα ατλαντικά παράλια, πλησιάζουν στην Γερμανία. Ο Κόκκινος Στρατός καταφέρνει συντριπτικά κτυπήματα κατά των χιτλερικών ορδών. Εισβάλλει στην Πολωνία και απελευθερώνει τις βαλκανικές χώρες.

 Παράλληλα ο Ε.Λ.Α.Σ κυριαρχεί στα 2/3 της Ελλάδας, ενώ τα βουνά της Κρήτης είναι πια απροσπέλαστα για τους Γερμανούς. Αυτοί αρχίζουν να αποσύρονται στη δυτική Κρήτη προκειμένου να διαφύγουν στην ηπειρωτική Ελλάδα.

Η αντίστροφη μέτρηση για την τύχη του Ρούσσου Κούνδουρου  αρχίζει. Συλλαμβάνεται από τους Γερμανούς ύστερα από προδοσία την τετάρτη Αυγούστου του 1944 στην Νεάπολη.

 Δυστυχώς,  δεν καρποφορεί απόπειρα ανταρτών στο Βραχάσι να τον απελευθερώσουν. Στο Ηράκλειο βασανίζεται σκληρά, αλλά δεν δίνει καμία πληροφορία. Στις 27 Αυγούστου μεταφέρεται στις φυλακές Αγυιάς Χανίων. Ούτε και εκεί δίνει πληροφορίες.

Ο θάνατος ενός σημαντικού στελέχους των ελληνόφωνων Ταγμάτων Ασφαλείας των Γερμανών σε συμπλοκή με τον Ε.Λ.Α.Σ,  ωθεί τους Γερμανούς στα Χανιά να εκτελέσουν εικοσιπέντε ( 25) « κομμουνιστές», όπως αυτοί ονομάζουν όλους τους πατριώτες που τους μάχονται.

Από τον καταρτισθέντα πίνακα εκτελεστέων αντικαθίσταται την τελευταία στιγμή ένας. Ο αντικαταστάτης του δεν είναι άλλος από τον Ρούσσο Κούνδουρο.

Μέσα από τα κελιά του θανάτου γράφει προς τη γυναίκα και τα παιδιά του μεταξύ των άλλων:  

Αγαπημένη μου Μαρία και Παιδιά

Θάθελα κάθε ώρα να σας γράψω για να ευτυχώ έτσι με το να Σας απευθύνομαι. Αλλά δεν υπάρχει πάντα ευκολία. Οπωσδήποτε δεν θα αφήσω καμμιά ευκαιρία.

Έτσι και τώρα αντί της εκκλησίας που ευρίσκονται αυτή την ώρα οι ελεύθεροι Χριστιανοί εγώ βρίσκομαι μαζί Σας με το νου και την πέννα μου. Αρκετή παρηγοριά ελλείψει άλλης.

Ξέρετε πολύ καλά πως εγώ δεν έδωσα καμμιά αφορμή να φυλακισθώ, γιατί μόνο για το σπίτι μου εφρόντισα και μόνο με το γραφείο μου ησχολούμην. Επομένως όσον ημπορώ θεωρώ τον εαυτό μου ήσυχο. Ξέρετε ακόμη ότι μέσα μου πάντα εφρόντισα να θεωρώ τη συνείδησή μου σαν ένα μικρό και ταπεινό έστω αντιπρόσωπο του Θεού, με την οποίαν εφρόντισα όσο μου ήτο δυνατόν να είμαι εντάξει.

Και η ψυχραιμία μου και η καρτερία μου και το θάρρος μου δεν πρέπει να εξηγηθεί με κανένα άλλο τρόπο παρά με το ότι ησύχαζα με τη γαλήνη και την ηρεμία της συνειδήσεώς μου.

Θα ήθελα να μην κρίνω και πολύ περισσότερο να μην κατακρίνω κανέναν άλλο. Θα είμεθα χίλιες φορές καλύτεροι όλοι και ως έθνος και ως Κοινωνία, αν όλη η εξυπνάδα μας και όλη η ικανότητά  μας να κρίνωμε την κατευθύναμε για τους εαυτούς μας ο καθένας και γιας τας πράξεις μας.

Ασφαλώς, θα εγινώμεθα αν όχι τέλειοι αλλά καλύτεροι, γιατί η αυτοκριτική του ισορροπημένου ανθρώπου αποτελεί όχι μόνον το καθήκον του αλλά και την καλυτέραν συνταγήν για την εξέλιξή του.

…Αυτήν την ώρα υπάρχουν Έλληνες στα μπουντρούμια, στα βουνά και στα σπίτια των. Υπάρχουν επίσης Έλληνες που ακολουθούν το δρόμο ή τας κατευθύνσεις της μιας ή της άλλης προπαγάνδας. Είμεθα ακόμη ανάμεσα στη δύσκολη θέση του πολέμου. Στις ανάγκες και τους κινδύνους που αυτός συνεπάγεται. Ποιοι είχαν δίκιο θα το δείξει το μέλλον.

 Ποιοί ηκολούθησαν τον ευθύτερο δρόμο αν δεν έχωμε να τον δούμε τώρα, θα τον δούμε αύριον. Ποιοι είναι οι αληθινοί και ποιοί οι ψεύτικοι αν δεν έχωμε την ικανότητα να το ξεκαθαρίσωμε, θα κριθεί μετά την ειρήνη.

Θα έπρεπε όλοι να είμαστε μόνο Έλληνες, θα έπρεπε το τονίζω να μην κρίνωμε τους άλλους πριν να κρίνωμε τους εαυτούς μας. Θα έπρεπε ανάμεσα στο δηλητήριο της πολεμικής περιόδου να σκορπίζωμε παντού το άρωμα της αγάπης και της αλληλεγγύης για να δημιουργούμε την καλύτερη ατμόσφαιρα για την εξέλιξη και την πρόοδο και τη σωτηρία μας. Θα έπρεπε να μην ομιλούμε με τη γλώσσα αλλά με την καρδιά.

…Ειδικώτερα τώρα όταν διαδίδεται ότι επετεύχθη εις την ηγεσίαν η ενότης και όταν δια την επιτυχίαν αυτήν η φωνή της Κρήτης ίσως υπήρξε συντελεστής πολύτιμος,    παρακαλώ όλους να τηρήσουν περισσότερον παρά ποτέ την ενότητα και την αγάπη και να διώξουν κάθε σκέψη και κάθε πράξη μίσους και πείσματος και εκδικήσεως και κάθε πράξη διχονοίας και διαιρέσεως…»

 Ο Ρούσσος Κούνδουρος εκτελέστηκε στις φυλακές Αγυιάς την εικοστήν ενάτη (29) Αυγούστου του 1944 μαζί με τους εικοσιτέσσερις Χανιώτες.

Κάποιοι είχαν λόγους να βιάζονται. Κάποιοι που δεν ήσαν βέβαια Γερμανοί. Το καλοκαίρι του ΄44 Οι Γερμανοί νoιάζονται πια για το δικό τους τόπο, για τις δικές τους ζωές. Δεν τους ενδιέφεραν οι ελληνικές υποθέσεις. Αυτοί που ενδιαφερόντουσαν είναι όσοι έκαναν  σχέδια για το είδος της ειρήνης που θα ακολουθούσε τα μεταπολεμικά χρόνια στη χώρα μας.

Αργότερα στις δίκες των δοσιλόγων αποκαλύφθηκε ποιοι ήσαν εκείνοι που ώθησαν τον Ρούσσο Κούνδουρο στο απόσπασμα. Ήσαν οι Άγγλοι κατάσκοποι, που είχαν κατακλύσει την Κρήτη την εποχή αυτή. Φυσικά δεν έδρασαν μόνοι τους.

Υπάρχουν ενδείξεις για τη συμμετοχή δοσίλογων και άλλων επώνυμων Νεαπολιτών.  Στην εφημερίδα « Εθνικό Εγερτήριο», επισήμου οργάνου του Ε.Α.Μ. στο Λασίθι την δεκάτην Πέμπτη Οκτωβρίου του 1944 Ο Ρούσσος Κούνδουρος αναφέρεται ως « το τελευταίο θύμα του Τζεϊράνη».

Στο κείμενο διαβάζουμε ότι ο Τζεϊράνης ήταν Ενωματάρχης της Χωροφυλακής των Χανίων.

Αν και πολλοί κατηγορούν συγκεκριμένα  υψηλά πρόσωπα της Νεάπολης για την εκτέλεση του Κούνδουρου, ωστόσο για μας αλλά και για  τους ιστορικούς, είναι δύσκολο να τα αποδεχθούμε, γιατί δεν υπάρχουν αποδείξεις.

Είναι δύσκολο να αποδεχθούμε τα όσα αναφέρονται στο δημοσίευμα της εφημερίδας « Ο Πολίτης» της Νεάπολης της τριακοστής Αυγούστου του 1994, σελ 11, με τίτλο « Ένα τέλειο έγκλημα» . Απαιτείται  σοβαρή μελέτη των γεγονότων της εποχής εκείνης.

Είναι, ακόμη, σημαντικές οι πληροφορίες που παίρνουμε  και από το βιβλίο του αντιπτεράρχου Εμμ. Κελαϊδή : « Αναμνήσεις από την αεροπορίαν» του 1972. Αναφέρει μεταξύ των άλλων στις σελίδες 83- 86 για τον Κούνδουρο:

Ø              « Είχον πληροφορίας ότι τα εθνικώς σκεπτόμενα στοιχεία του Ε.Α.Μ  (  Κούνδουρος Ρούσσος Λασιθίου, Μαρής Αντώνιος και Τζίβης Χανίων, Δασκαλάκης Ρεθύμνου και άλλοι) εζήτουν μίαν ευκαιρίαν να αποτινάξουν την κομμουνιστικήν δεσποτείαν, να ενωθούν με τους εθνικόφρονας Κρήτης και να αποτελέσουν κοινόν μέτωπον».

Ø              «…Πράγματι ο Ρούσσος Κούνδουρος συνηντήθη μετά του κομμουνιστού Γαλάνη εντός της πόλεως των Χανίων. Ο Γαλάνης αιφνιδιασθείς και δια να κερδίσει χρόνον εζήτη να ματαιωθή η συζήτησις και η λήψις αποφάσεων δια την επομένην και εις άλλον τόπον, μηχανευθείς ότι η κίνησίς του εγένετο αντιληπτή υπό των Γερμανών και εκινδύνευον να συλληφθούν».

Ø              « Την επομένην συνηντήθη και πάλιν μετά του Κουνδούρου, φέρων όμως κατά την συνάντησιν ταύτην πιστόλιον και χειρομβοβίδα».

Ø              «Το τι διημείφθη δεν γνωρίζομεν. Φαίνεται όμως ότι τους ηπείλησεν αν εμμείνουν εις την πρόθεσίν των».

Ø              «Δεν παρήλθον πολλαί ημέραι οπότε συνελήφθη υπό των Γερμανών»

Το ερώτημά μας;

Άραγε, ήταν τυχαία η σύλληψη του Κούνδουρου ή κάποιοι «βοήθησαν» τους Γερμανούς;

 Ο φόρος αίματος που πλήρωσε ο Νομός Λασιθίου κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και της Εθνικής Αντίστασης είναι μεγάλος. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία.

 Όμως, από τη θαυμάσια έκδοση του Γενικού Επιτελείου Στρατού του 1995: « Αγώνες και Νεκροί κατά τον Β¨ Παγκόσμιο Πόλεμο 1940-1945», το παράρτημα Ηρακλείου- Λασιθίου της Ενώσεως Αποστράτων Αξιωματικών Στρατού, είχε την ωραία έμπνευση να αποσπάσει τα ονόματα των νεκρών μαχητών και να τα συμπεριλάβει σε ιδιαίτερο κατά νομό τεύχος. Για το νομό Λασιθίου: 11 αξιωματικοί και 170 οπλίτες σκοτώθηκαν ---εξαφανίστηκαν: δύο αξιωματικοί και  38 οπλίτες.

Ο κατάλογος δεν περιλαμβάνει τους νεκρούς των άλλων όπλων ούτε τους νεκρούς της Εθνικής Αντίστασης.

 Υπάρχουν αρκετές μαρτυρίες για τους εκτελεσθέντες κατά τη διάρκεια της κατοχής.

Στο περιοδικό « Αμάλθεια» ( του νομού μας),τεύχη 62-65, Ιανουαρίου- Δεκεμβρίου του 1985, δημοσιεύεται  κατάλογος εκτελεσθέντων. Σύμφωνα με προσωπικές και μόνο μαρτυρίες ( το τονίζουμε αυτό).

Για την επαρχία  ΣΗΤΕΙΑΣ είναι οι εξής: Ευμένιος Σταματάκης ( Μουλιανά), Γεννάδιος Συλλιγνάκης (Σφάκα), Ιωάννης Αβρονιδάκης ( Παλαίκαστρο), Γεώργιος Γαρεφαλάκης ( Παλαίκαστρο), Ιωάννης Γιαννακουδάκης ( Χρυσοπηγή), Νικόλαος Περβολαράκης ( Χαμαίζι), Γεώργιος  Σταματάκης ( Χαμαίζι),

Τερψιχόρη Βλάχου ( Σητεία), Ελένη Μαρκετάκη( Σητεία) και Ιωάννης Ιερεμίας ( Κάτω Επισκοπή).

 Όλοι οι παραπάνω εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς στην Αγυά Χανίων .

Εκτελέστηκαν ακόμη στα χωριά τους από τους Ιταλούς οι ακόλουθοι: Σταύρος Ασπραδάκης ( Χανδράς), Γεώργιος Βιολιδάκης ( Ζάκρος), Γεώργιος Ελευθεράκης ( Ρούσσα Εκλησά), Βασίλειος Ζαχαρουδάκης ( Αγία Τριάδα),  Μιλτιάδης Καναβάκης ( Πεύκοι), Γεώργιος Λεθιωτάκης ( Αγία Τριάδα) και Βίκτωρ Ρεμουντάκης ( Αρμένοι).

Από τους Γερμανούς εκτελέστηκαν: Νικόλαος Αχλαδιανάκης ( Ζήρος), Ελευθέριος Βασιλάκης ( Πισκοκέφαλο), Εμμανουήλ Γιατζάκης ( Ζήρος),  Ιωάννης Ιωαννίδης ( Λιθίνες), Νικόλαος Καραβελάκης ( Λάστρος), Αντώνιος Κοντολαιμάκης ( Χανδράς) και  Σήφης Σακκαδάκης ( Μαρωνιά).

Ελπίζουμε ότι σύντομα θα έχουμε μία ολοκληρωμένη  και επίσημη καταγραφή.

Γνωρίζουμε, επίσης, ότι είναι δεκάδες  οι Λασιθιώτες στους οποίους  απονεμήθηκε μετάλλιο για τη συμμετοχή τους στην Εθνική Αντίσταση. Στην εφημερίδα « Ανατολή» της δευτέρας Νοεμβρίου του 2000, σελ. 9, αρ. φύλλου 13950, δημοσιεύτηκαν τα ονόματα 419 αντιστασιακών.

Στο Ρούσσο Κούνδουρο απονεμήθηκε μεταθανατίως και το μετάλλιο Εθνικής Αντίστασης 1941- 1945 για την προσφορά του στον Αγώνα. Επίσης, ο απόηχος της θυσίας του ήταν μεγάλος στον Τύπο, τους πολιτικούς και τους πολίτες. Χωρίς να εξαιρείται και η Λογοτεχνία!

 Έχουμε χρέος, λοιπόν, όλοι μας να τιμήσουμε τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και όλους όσοι θυσιάστηκαν για να είναι ελεύθερη η Ελλάδα και το Λασίθι.

 Ο Ρούσσος Κούνδουρος σημειώνει στα Πολεμικά  του Ημερολόγια της  6. 3. 1917 : «Εάν οι ζώντες θνήσκουν, οι θνήσκοντες υπέρ της Πατρίδος και της Ελευθερίας, αιωνίως ζουν».

Αναπόφευκτα για να είναι δημιουργικός και όχι μνημειακός ο επετειακός μας λόγος, θα πρέπει να συνδεθεί με το σύγχρονο πολιτικό, κοινωνικό και εθνικό μας γίγνεσθαι.  Θα πρέπει να γίνουν κατανοητοί οι παράγοντες που δημιουργούν τους άξονες συσπείρωσής  μας σε ένα γνήσιο πατριωτισμό.

Η επιλογή του Ρούσσου Κούνδουρου  για τη σημερινή επετειακή ομιλία δεν ήταν τυχαία. Για δύο βασικά λόγους. Πρώτον, η προσωπικότητά και η δράση του δεν είναι ευρέως γνωστή. Δεύτερον, το πρόσωπο του Ρούσσου Κούνδουρου εκπέμπει επίκαιρα πολλαπλά μηνύματα.

ΕΙΝΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ, Ο ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΡΧΗΣ, Ο ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΣ, Ο ΕΥΣΥΝΕΙΔΗΤΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ, Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ, Ο ΕΝΤΙΜΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ, Ο ΔΗΜΟΚΡΑΤΗΣ, Ο ΠΑΤΡΙΩΤΗΣ, Ο ΣΥΜΦΙΛΙΩΤΗΣ,  Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ, Ο ΗΓΕΤΗΣ.

Έγινε ένας από τους ηγέτες του Λαού και πρόσφερε στον αγώνα τα πάντα: το μυαλό, τη σοφία, το λόγο, το ήθος του.

« Ελθών δε έοικεν ου καπηλεύσειν μάχην» λέει ο Αισχύλος για κάποιον από τους Ήρωές του στους « Επτά επί Θήβας». Δεν ήλθε εδώ για να βάλει τους άλλους να σκοτωθούν, όπως κάνουν σε όλες τις εποχές οι κάπηλοι των ιδεών. Έπεσε ο ίδιος για τις ιδέες που πίστευε σε όλη του τη ζωή. Είναι από τις λίγες προσωπικότητες του παλιού πολιτικού κατεστημένου-- θα λέγαμε σήμερα- που οργανώθηκε στην Αντίσταση και εργάστηκε για τους σκοπούς της. Φυσικά δεν ήταν Κομμουνιστής, ούτε και έγινε. Ήταν ελεύθερο πνεύμα για να χωρέσει τις ανησυχίες του μέσα σε δόγματα.

Ο Ρούσσος Κούνδουρος δε χάθηκε. Χάνονται οι μικρόψυχοι αγωνιστές, οι ανέντιμοι διανοούμενοι, οι καιροσκόποι πολιτικοί, οι ανεύθυνοι ηγέτες.

Ζούμε σε μία εποχή όπου ο ηρωισμός έχει χάσει το νόημά του. Η προσωπική αναμέτρηση και αριστεία παραχαράσσεται μέσα από την εικόνα ενός αεροπλάνου που συντρίβεται σε ουρανοξύστες ή άλλων που βομβαρδίζουν αμάχους στη Μέση Ανατολή, στο Ιράκ και αλλού.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής « επιβάλλουν» με βίαιο και απάνθρωπο τρόπο τα συμφέροντά τους σε όλον τον πλανήτη. Τρομοκρατούν τους μικρούς λαούς που αμύνονται ανορθόδοξα με φανατικούς καμικάζι- ανθρώπινες βόμβες.

Οι παράπλευρες απώλειες, έτσι λέγονται στη σύγχρονη ορολογία του πολέμου, οι εκατοντάδες απώλειες ζωών γυναικών και παιδιών έφεραν τους αποκεφαλισμούς αθώων πολιτών. Οι αποκεφαλισμοί είναι πράξεις βάρβαρες, αποτρόπαιες και αντιηρωικές.

Οι  αποκεφαλισμοί- πράξεις διαφόρων ισλαμικών οργανώσεων- είναι βάρβαρες, αποτρόπαιες και αντιηρωϊκές.

Σε ένα τέτοιο παγκόσμιο περιβάλλον, είναι  διάχυτος ο φόβος της τρομοκρατίας και του ανορθόδοξου πολέμου.

 Για τη χώρα μας και το έθνος μας απαιτείται κοινωνική συνοχή, πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική και πολιτική συναίνεση για τα μεγάλα εσωτερικά προβλήματα της χώρας μας.

Για το έθνος μας, η 28^η Οκτωβρίου του 1940 έχει την αξία της, επειδή συμβολίζει την ανόρθωσή μας. Ένα ολόκληρο Έθνος πραγματοποίησε αιφνιδιαστικά και με μία μεταφυσική δύναμη ένα άλμα από την καθημερινότητα προς την Ιστορία. Ας διδαχθούμε από αυτήν για να μη χρειαστεί να διδαχθούμε από μια νέα εθνική καταστροφή.

Το 1940 η Ελλάδα ανέτρεψε όλα τα προγνωστικά, επειδή αποτελείτο ακόμη από πολίτες και όχι από άτομα, των οποίων ο ορίζοντας περιορίζεται αποκλειστικά και μόνο στο κυνήγι του προσωπικού ή οικογενειακού συμφέροντος.

Η σημερινή ελληνική κοινωνία και πολιτική μοιάζουν να είναι παγιδευμένες σε παρακμιακά αδιέξοδα.

Τα φαινόμενα εκφυλισμού του δημόσιου βίου, το νοσηρό κλίμα, η διαφθορά, η αδιαφάνεια και οι εξωθεσμικοί παράγοντες που επιδιώκουν την υποκατάσταση της πολιτικής, την υπαγόρευση των συμφερόντων των λίγων σε βάρος των πολλών είναι απειλή για τη δημοκρατία μας και τα ιδανικά μας, τα οποία συνιστούν θεμελιώδη στοιχεία του γνήσιου πατριωτισμού.

Τα σοβαρά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα του ελληνικού λαού απαιτούν λύσεις. Λύσεις από όλους μας και όχι μόνο από τις πολιτικές ηγεσίες. Χρειάζεται όλοι μας να αναλάβουμε τις ευθύνες μας. Όχι μόνο οι εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες.

Όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας, η διάχυτη εντύπωση της διάλυσης του κράτους και της αποχαλίνωσης των πολιτών είναι εξαιρετικά επικίνδυνη πολυτέλεια για μία χώρα η οποία υφίσταται τόσο ωμή, επίμονη και κλιμακούμενη επεκτατική πολιτική.

 Χρειαζόμαστε περισσότερο σήμερα παρά ποτέ,  ιστορικές στιγμές του Έθνους μας που μεγαλουργεί. Χρειαζόμαστε ηγέτες--- πρότυπα σαν το πρόσωπο του Ρούσου Κούνδουρου.

 Ο Βίων επισήμανε: « Ο καλός άρχων, όταν αποχωρεί από την εξουσία, πρέπει να έχει γίνει  όχι πλουσιότερος, αλλά ενδοξότερος».

Και  όμως, οι πρόσφατοι Ολυμπιακοί Αγώνες που έγιναν στη χώρα μας- μας επιτρέπουν να υποστηρίξουμε- ότι ανέδειξαν στιγμές που αισθανθήκαμε υπερήφανοι ως Έλληνες. Η Ελληνική κοινωνία είχε και έχει ανάγκη από τέτοια πρότυπα. Πρότυπα επιτυχίας, συμπεριφοράς, νοοτροπίας και στόχων.

 Και τα βρήκε στο πρόσωπο των καθαρών αθλητών μας, αλλά κυρίως στους ανεπανάληπτους εθελοντές μας.

 Η φράση του Ρογκ: « Έλληνες πετύχατε» που ακούστηκε σε όλο τον κόσμο, ασφαλώς μας έκανε περήφανους. Η πρόεδρος του 2004 Γιάννα Αγγελοπούλου τόνισε: « Εμείς οι Έλληνες ενωμένοι πάντα μεγαλουργούμε» και η χρυσή Ολυμπιονίκης μας στα 400 μέτρα Φανή Χαλκιά δήλωσε:

 « κέρδισα, επειδή είμαι Ελληνίδα».  

Ωστόσο, Οι νέοι μας σήμερα- το μέλλον του Ελληνικού Έθνους- έχουν ως σύμβολα τους τηλεοπτικούς ήρωες και ως εθνικούς ήρωες τους αθλητές ---ντοπαρισμένους ή καθαρούς--- που παίρνουν υπέρογκα ποσά.

              Πού αλήθεια θα βρουν αξίες, σύμβολα για να πλοηγήσουν τη ζωή τους προς το καλύτερο; 

Αντίθετα, οι νέοι της Εθνικής Αντίστασης είχαν ιδανικά και σύμβολα στον καθημερινό τους αγώνα. Αυτά τα ιδανικά πρέπει να γίνουν πυξίδα για την Ελληνική νεολαία.

Οι νέοι της Εθνικής Αντίστασης έδωσαν νόημα και αξία στη ζωή τους. Ένα μικρό απόσπασμα για τους νέους του νομού μας από την εφημερίδα « Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ» της εικοστής ογδόης Σεπτεμβρίου του 1944:

 

« Παρακαλούμε τους κυρίους Γυμνασιάρχες και καθηγητές του Νομού μας, να φανούν επιεικείς στις προσεχείς εξετάσεις. Αυτοί που είναι κοντά στη Νεολαία, είδανε καλύτερα από κάθε άλλον, ότι οι νέοι μας, είχαν τώρα τελευταία για μοναδική τους φροντίδα την απελευθέρωση και δεν τους έμενε καιρός για τίποτε άλλο…».

       Έχουμε χρέος να διδάξουμε τους νέους με παραδείγματα σαν του Ρούσσου Κούνδουρου. Είναι παράδειγμα--- οδηγός στις σύγχρονες, αλλά παρακμιακές κοινωνίες. Χρειάζονται οι νέοι μας να γνωρίσουν ολοκληρωμένες προσωπικότητες από το πρόσφατο ιστορικό παρελθόν.

Δεν μας λείπουν σήμερα οι γραμματισμένοι, οι προοδευτικοί και οι δημοκράτες,  αλλά οι τίμιοι και οι ενάρετοι.

      

Έχουμε χρέος ως Πολιτεία,  ως εκπαιδευτικοί, ως κοινωνία  να αναδείξουμε την Παιδεία, τον πολιτισμό  και την ιστορία μας πρώτη προτεραιότητα.

Χρειάζεται να ξεριζώσουμε τα όσα ο οικονομικός άνθρωπος μας δημιούργησε: αποσυγκολήθηκε η Οικογένεια και από θεσμός κατάντησε ξενοδοχείο. Έχουμε  βίο χωρίς ουρανό, ύπαρξη χωρίς δικαίωση, πολίτη χωρίς ανάστημα, άνθρωπο χωρίς μέλλον.  Η φιλία, η αγάπη, η αδελφοσύνη και τα άλλα υψηλά ιδανικά που αναδείχθηκαν μέσα από τους αγώνες του Έθνους μας είναι δυσεύρετα. Μέσω της Παιδείας και της ηθικής ανάτασης όλων μας, πρέπει να βρουν το πραγματικό τους νόημα.

Ο Μακρυγιάννης, άγρυπνος και ανήσυχος, αναζητεί το « προζύμι» που θα ξαναπλάσει την αυθεντική Ελλάδα.

Κλείνοντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω δημόσια τους παρακάτω για τη βοήθειά τους για τη σημερινή ομιλία μας: Τον Τίτο Κούνδουρο, γιο του Ρούσσου Κούνδουρου, διακεκριμένου δικαστή, σύμβουλο του Προέδρου της Δημοκρατίας, ο οποίος δεν μπόρεσε να παρευρεθεί στη σημερινή εκδήλωση, γιατί συνοδεύει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στις εορταστικές εκδηλώσεις     της Θεσσαλονίκης,

 τον Γιάννη Παυλάκη, ιστορικό και φιλόλογο, μελετητή του Ρούσσου Κούνδουρου

    και  την   Πόπη   Κοζύρη,   Διευθύντρια της εφημερίδας « Ανατολή».

Τέλος, όλους εσάς για την παρουσία σας στη σημερινή εκδήλωση για την επέτειο του ΄40.